Daleka istorija stripa

Razvoj stripa, kakvog poznajemo, počeo je u isto vreme kada i film i animacija, tačnije krajem XIX i početkom XX veka. Iako se strip kakvog danas poznajemo prvi put pojavio u novinama i magazinima sa početka 1890-ih, narativna ilustracija je postojala i vekovima pre. Začetkom stripa se smatra još Trajanov stub u koji su uklesane slike, koje gledane jedna za drugom čine priču. Ovakve priče postoje i kod starih Grka, u egipatskim hijeroglifima i na tapiserijama. Izumom mašine za štampanje, stvorena je mogućnost širenja i dolaska u dodir knjiga sa sve većim brojem ljudi. U početku, štampane su knjige sa biblijskom tematikom, a kasnije, u XVII i XVIII veku su počele da se štampaju razne satire i karikature, da bi kasnije u novinama izašli prvi kratki stripovi, koji su se uglavnom bavili socijalnom tematikom.

Prvi crtač stripa

Švajcarski umetnik iz XIX veka, Rodolf Tofer bio je jedna od ključnih ličnosti za razvoj stripa. Tofer je crtao priče u kojima nije bilo „balončića” sa tekstom, nego je tekst stavljao na dno „sličice”. Njegove priče su bile štampane širom Evrope i Amerike, i usled nepostojanja zakona protiv piraterije, nastale su mnoge piratske i lažne edicije, koje je narod smatrao za

Topferove originale, a koji su bili veoma cenjeni i skupi.

* Oblačić sa tekstom je imao svoj razvojni put. Od samo male aplikacije u uglovima crteža, preko trake koja je stajala u gornjem ili donjem delu crteža i objašnjavala radnju bolje od oblačića sa dijalogom likova.

Tokom 20-ih i 30-ih godina XX veka strip je doživeo svoj „bum”. Izdavači su uvideli da su mlađe generacije izuzetne mušterije, i njima su prilagodili teme. U Engleskoj je nastao „The Dandy” i „The Beano”, a u Belgiji čuveni „Tintin”.
Međutim pravi „bum” se desio u SAD-u kada je u junu 1938. godine izašao prvi broj akcionog stripa sa Supermenom na naslovnoj strani.
Tokom 50-ih i 60-ih godina u SAD-u je nastao niz stripova i superheroja koji su danas poznati po celom svetu.

Prve strip knjige

U različitim delovima planete razvili su se drugačiji stilovi crtanja.

Najkarakterističniji, po stilu crtanja su japanski stripovi koji se nazivaju manga i iz kojih se razvila i čitava jedna moderna japanska kultura. Manga stripovi su specifični svojim izgledom i pričom. U njima se uvek radi o fantaziji u nekim slučajevima za odrasle, u drugim za decu. Japanska manga se izdaje kao knjiga velikog formata od nekoliko stotina stranica, gotovo uvek počiva na nekoj mitskoj priči ili nekoj narodnoj priči, a tako razvijena i filmovana priča zove se anima.

U Kini su u XX veku prvi stripovi bili izdavani u knjižicama veličine dlana. U Velikoj Britaniji strip je prepoznat kao komična priča za decu, dok se u Americi otišlo najdalje pa su teme za strip bile akcije, avanture, misterije i humor u širem smislu.

Prvi nacrtani superheroji

1938. godine objavljen je prvi akcioni trip – Supermen kao naslovni motiv. Supermen ubrzo postaje superheroj, a priča o njemu vrlo prepoznatljiv i opšteprihvaćen žanr. Prvi ga je nacrtao Džo Šuster, a doradio ga je Džeri Sigl.

1962. godine je Piter Parker, srednjoškolac štreber, nakon ujeda radioaktivnog pauka počeo da se penje po zidovima solitera i postao Spajdermen, a prvo ga kreira Stiv Ditko.

Alan Mur je jedan od najpoznatiji crtača stripova. Crtao je ceo serijal Watchmen-a, V for Vendetta i From Hell kao i Betmena (The Killing Joke) i Supermena (Whatever Happend to the Man of Tomorrow).

Frenk Miler je najpoznatiji po svojoj „tamnoj strani“ on je crtao stripove kao što su Ronin, Dardevil (Born Again), Betmen (The Dark Knight Returns, Sinc Citi i 300). Režiser Robert Rodrigez je kasnije po stripu Sin City napravio film.

* Najskuplji strip na tržištu je je „Detective comics” broj 27. iz 1939. godine u kome se prvi put pojavljuje Betmen. Originalna cena stripa je bila 10 centi, a danas vredi oko 3,4 miliona dolara.

Tri svetska centra stripa

Današnji svet ima tri centra stripa, i to su: Francuska / Belgija, Japan i SAD.

Svaki od od tri svetska centra ima u potpunosti različite tradicije.

Francuska/Belgija oduvek neguje umetničku stranu stripa, a sa usponom stripa za odrasle 60-tih godina dvadesetog veka strip se počinje tretirati kao prava umetnost. Francuski strip je obično u formatu albuma sa četrdesetak velikih stranica, na kvalitetnoj hartiji i sa tvrdim koricama. Autori stripa imaju mnogo viši status nego u Americi i Japanu i smatraju se umetnicima. Najslavniji autor je Belgijanac Erž (Tintin).

Japan je najmlađi ali i najveći od tri centra. Japanski stripovi, manga, čine 40% ukupnog štampanog materijala u Japanu. Svaki mesec izlazi oko 350 strip-magazina i 500 stripova. Izdaju se u sveskama od dvestotinak stranica (tankobon), a nije neobično da serija dosegne i 10,000 stranica. Zato se u japanskim stripovima najviše pazi na radnju, dok je crtež sporedan. Poseban fenomen je dodžinši, ogromno tržište amaterskih stripova. Najslavniji autor je Osamu Tezuka (Astro Boj, Blekdžek).

U Sjedinjenim Američkim Državama masovna potrošnja stripova nastala je tek pojavom superheroja, koji i danas čini osnovu američke industrije stripa. Postoji oštra razlika između comics stripova, koji se prodaju u formi sveščica od dvadesetak stranica i smatraju se razbibrigom i graphic novels – crtanih romana, koji su u obliku albuma sa tankim koricama i umetničkim pretenzijama. Najslavniji autor je Frenk Miler (Povratak Crnog Viteza).

* Žanrovi stripa : naučna fantastika, superheroji, vestern, komični, pustolovni

Italijanski strip

Italijanski strip predstavlja jednu  vrstu alternativnog koncepta stripa u odnosu na popularnija dela američke, francusko-belgijske i japanske scene.

Italija, zemlja sa jako bogatom  tradicijom, kada je strip u pitanju, a naročito se zapaža popularnost stripa u periodu posle II svetskog rata. Glavne odlike italijanskog stripa su cinični, politički osvešćen i drugačiji pogled na strip, pa i svet uopšte. Što se samog izgleda tiče, strip je crno-belog prikaza i odlikuje ga realistični crtež, sa izuzetkom Alana Forda koji je bliže karikaturi nego realizmu, i Korto Maltezea koji je u boji pa ga često svrstavaju u francuski strip.

* Najpoznatiji italijanski stripovi : Alan Ford, Korto Malteze, Dilan Dog, Zagor

Oni koji čitaju stripove složiće se da je strip jedinstvena vrsta umetnosti koja može odlično da vas zabavi i uvuče u neke magične svetove. A oni koji do sada nisu imali prilike da se susretnu sa ovim oblikom umetnosti, uvek mogu da se sa nekim strip junakom upuste u novu pustolovinu.

M.J.