Filmska industrija je po prirodi mobilna i kreće se ka izvorima nižih troškova koji u najvećoj meri opredeljuju odluku o odabiru lokacije.

Sredinom devedesetih godina ovu priliku je počela da koristi Češka sa filmovima poput Nemoguće misije, da bi od 2000. u njoj snimani blokbasteri poput Priče o vitezu, Van Helsinga, Džejms Bonda, Blejda, Narnije i rekordne godine 2003. kada je ukupan priliv od snimanja stranih filmova dostigao $270 miliona. Od tada priličan broj zemalja istočne Evrope – Mađarska, Slovačka, Rumunija, Bugarska, pa i Ukrajna, ulaze u trku i skreću pažnju američkih tzv. runaway produkcija profilišući čitavu istočnu Evropu kao atraktivnu destinaciju.

Pored globalno najproduktivnije američke produkcije vodeće zapadnoevropske filmske i TV kuće koriste prednosti koje ove zemlje pružaju za proizvodnju filmskih, TV i reklamnih sadržaja.

Srbija je u svet međunarodne filmske produkcije ozbiljno zakoračila 2009. godine kroz website i brend Film in Serbia (Snimajte u Srbiji) koji nudi detaljne informacije o uslugama filmske, televizijske i reklamne produkcije zainteresovanim da svoje projekte snimaju u zemljama koje nude povoljnije uslove.

“Sve je počelo sakupljanjem informacija o producentskim kućama, studijima, rental kompanijama, studijima za vizuelne efekte koje u Srbiji nude usluge tj. servis stranim produkcijama kako bismo napravili internet sajt sa objedinjenom produkcijskom ponudom Srbije. Tako je rođen FilminSerbia.com. Zainteresovanost je rasla i u julu 2009.godine smo formalno osnovali Srpsku filmsku asocijaciju (SFA) koja se bavi aktivnom promocijom Srbije kao filmske lokacije za inostrane produkcije, a danas okuplja preko 50 članova, firmi i frilensera u oblasti filmske, TV i produkcije reklama.“ – priča Ana Ilić, izvršni direktor i jedan od osnivača SFA.

Srbija ima dugu kinematografsku tradiciju još iz vremena SFRJ koja je tokom osamdesetih  važila za drugu evropsku zemlju po broju koprodukcija i stranih produkcija. Treba podsetiti da su u Srbiji jos od šezdesetih na ovamo radjene visokobudzetne i scenografski zahtevne produkcije filmova kao što su Mama Lučija sa Sofijom Loren, Ratnici sa Klint Istvudom, Džingis Kan, Dugi Brodovi, sve do TV serije „Put oko sveta za 80 dana“ sa Pirsom Brosnanom u glavnoj ulozi kada je gotovo celokupan materijal u kome se smenjuje 18 zemalja snimljen na teritoriji bivše Jugoslavije, a sam Beograd je „glumio“ čak 7 gradova. Tako da  ideja promocije Srbije kao filmske lokacije nije ništa inovativno, već oživljavanje prekinute tradicije.

Pored filma Coriolan, koji je privukao medijsku paznju Rejf Fajnsa, ovde su snimani i Braća Bloom, sa Rejčel Vajz i Adrienom Brodijem, producentska kuća Luka Besona, EuropaKorp, snima u Srbiji već četvrti film, nakon što je ove jeseni završeno snimanje „Čovek koji je želeo da živi svoj život“ sa Ketrin Denev i Romanom Durijem. Veliki broj italijanskih televizijskih filmova i serija konstantno se snima, tako da na različitim lokacijama po prestonici sve češće možete sresti parkirane filmske ekipe.

Fokus Srpske filmske asocijacije (Serbia Film Commission) je ekonomski razvoj u području filmske industrije, kojim se podstiče i privlače inostrane filmske produkcije koje koriste srpske lokacije, usluge, opremu i ekipe, čime će se stvoriti radna mesta u Srbiji i generisati prihod za firme registrovane u Srbiji.

Na međunarodnom nivou, uloga Srpske filmske asocijacije je da obezbedi jasnu i pozitivnu poruku o filmskom sektoru u Srbiji kako bi podstakla internacionalnu produkciju u našoj zemlji. Svrha postojanja SFA je da bude prvo i sveobuhvatno mesto kome će se strani producenti i filmski stvaraoci obratiti u potrazi za kvalitetnim informacijama o lokacijama i uslugama filmske i TV produkcije u Srbiji,i osmišljena je po uzoru na filmske komisije koje postoje u preko 40 zemalja širom sveta. Interno SFA sarađuje sa filmskom industrijom i vlastima u Srbiji i promoviše „film friendly“ politiku i praksu prema uzoru na najbolje primere iz sveta.

„Za filmsku industriju celokupna lokalna, a posebno turistička industrija na lokaciji je vrlo bitan partner jer filmske ekipe provode i po nekoliko nedelja ili meseci na snimanju što znatno upošljava lokalne kapacitete hotela, restorana, keteringa, transporta i niza drugih usluga.

Rad sa firmama i kreativcima u filmskoj industriji jeste primarni fokus SFA, ali izvan toga postoji niz logističkih usluga koje se oslanjaju na turističku infrastrukturu zemlje. Upravo zato intenzivno radimo na povezivanju svih elemenata i učesnika te je članstvo otvoreno i za sve druge „ne-filmske“ firme i organizacije koje vide potencijal medju klijentima u filmskoj industriji.“ – objašnjava Ana Ilić.

Posle niza uspešnih događaja u zemlji i inotranstvu koji su demonstrirali ozbiljnost namere da Srbija postane najprimamljivija destinacija za pružanje produkcijskog servisa u regionu i Evropi, Film in Serbia se ponovo predstavio na sajmu lokacija u Santa Monici, koji vec 25 godina organizuje Međunarodna asocijacija filmskih komisija AFCI (Association of Film Commissioners International) čiji smo član postali februara ove godine.

“Primetan je rast interesovanja za Srbiju i to dokazuju sastanci koje smo imali kako sa nezavisnim producentima tako i velikim filmskim studijima poput Uneverzala ili Foksa. Od Santa Monike 2009 kada smo prvi put nastupali do sada imali smo skautinge, tj. producente u potrazi za lokacijama za projekte ukupne vrednosti preko 360 miliona dolara. Dobar glas onih koji su već radili u Srbiji se širi, ali ima još mnogo toga što treba uraditi kako bismo se u potpunosti izgradili kao destinacija.

Ključni udeo u pozicioniranju zemlje ima i sama država. Strancima je uvek važno da znaju kakav je proces i koje su cene dobijanja dozvola za snimanje, sporazumi o izbegavanju dvostrukog oporezivanja, osiguranje i bankarske garancije, carinske procedure, kako bi doneli odluku i dali prednost jednoj zemlji u odnosu na drugu. Naravno, među tim pitanjima prednjači pitanje o finansijskim podsticajima, koji postoje u svim zemljama koje su ozbiljni kandidati.” – objašnjava Ana Ilić.

U značajnom broju zemalja je spona izmedju filmske i turističke industrije institucionalno formalizovana, pa državne organizacije koje se bave turizmom saradjuju sa organizacijama koje se bave filmom, ili su u nekim slučajevima objedinjene pod jednim krovom.

Filmski turizam se odavno izdvojio kao posebna grana turizma naročito u anglosaksonskim zemljama, što je mnogim destinacijama otvorilo prostor za kreiranje novih turističkih proizvoda i unapređenje doživljaja kroz pričanje priče i fantaziju.

Triologija Gospodari prstenova je najbolja besplatna reklama koju je ijedna zemlja imala. Fenomen Tolkin turizma učinio je Novi Zeland prestonicom fantazije o Srednjoj zemlji, što je rezultiralo povećanjem broja turista za 40% u periodu nakon prikazivanja filmova.

Odličan primer komercijalne saradnje izmedju filmske industrije i turizma je Visit Britain koji je na osnovu istraživanja ustanovio da čak 40% turista koji dolaze u posetu Britanskim ostrvima to čine zbog lokacija koje su se proslavile u filmovima. Posle enormnog uspeha serije filmova o Hari Poteru, Visit Britain razvija partnerstva sa odabranim visokobudzetnim filmskim projektima sa elementima britanske kulture, tako da zajedno promovisu proizvod, tj. film i lokacije na kojima je sniman. Poslednji primeri te saradnje su filmovi Robin Hud i Šerlok Holms koji su praćeni čitavim nizom tematskih turističkih proizvoda upakovanih u city break, aktivni ili porodični odmor, afirmišu različite vrste prevoza ili aplikacije za različite medije kojima se popularišu sadržaj i destinacije. Hoteli naročito vide prednosti ovakve vrste promocije pa su najčešće nosioci tematskih paketa.

Film troši i promoviše turizam kroz izgradnju nacionalnog imidža
NA snimanju prosečnog dugometražnog filma se dnevno troši oko 100.000 dolara, što može biti slučaj i sa visokobudžetnim reklamama. Deo troškova produkcije odlazi na smeštaj u hotelima, restorane i ketering, rent-a-car i transport, mobilne telefone, špediciju, što predstavlja svojevrsnu injekciju stranog novca u lokalnu ekonomiju, naročito sektor turizma. Istovremeno ljudi sve više putuju na mesta koja su videli na filmu. U izveštaju Službe za turizam Velike Britanije se procenjuje da lokacije prikazane u uspešnim filmovima mogu očekivati porast broja turista od barem 54% u sledeće 4 godine. U slučaju Srbije taj uticaj može biti i veći u smislu pozitivnog i dinamičnog imidža.

M.B.